Yapay Zeka ve Dijital Ürünler İnsana Dost mu, Düşman mı

Yapay zeka tabanlı uygulamalar ve dijital asistanlar günümüz dünyasında hayatın vaz geçilmez bir kesimi haline geldi. Uzmanlar, hayatı kolaylaştıran dijital teknolojik eserlerin dost mu, düşman mı olacağına yeniden insanın kendisinin onlarla kuracağı münasebetin karar vereceğini söylüyor. Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Sanal varlıklarla sanal dostluklar kısa vadede kimi problemlere tahlil olsa da uzun vadede toplumsal bir varlık olan insanın dokunmaya, hissetmeye, mimikleri yorumlamaya, bir diğer insan tarafından özel hissettirilmeye yani gerçek bir diğer beşere muhtaçlığı var.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Barış Erdoğan, yapay zeka tabanlı uygulamaların ve dijital asistanların günümüz dünyasında hayatın vaz geçilmez bir modülü haline geldiğini söz ederek, şu bilgileri verdi:

“Dijital teknolojik eserler ömrü kolaylaştıran en uygun dostlarımız olabileceği üzere bireyi, bireyin benliğini tehdit edecek düşmanlarımız da olabilir. Bu büsbütün bizim onlarla nasıl bağ kuracağımızla ilgili.”

Teknolojilerin olumlu yanlarına işaret eden Prof. Dr. Erdoğan, yapay zeka tabanlı uygulamaların ve dijital asistanların günlük işlerin daha süratli ve verimli bir biçimde yapılmasına yardımcı olabildiğini kaydetti.

Dijital eserler bilgiye ulaşımı hızlandırdı ve demokratikleştirdi

Prof. Dr. Erdoğan, şöyle devam etti:

“Artık trafikte kimse eskisi üzere harita açıp yol aramıyor. Kendimizi bir GPS’ye emanet ediyoruz. Onun talimatlarına uyarak, en kısa yoldan gitmek istediğimiz yere gidebiliyoruz. Ayrıyeten bu dijital eserler bilgiye ulaşmamızı daha evvel hiç olmadığı kadar hızlandırdı, demokratikleştirdi. Yabancı lisandaki yazıları hatta konuşmaları anında kendi lisanımıza çevirebiliyoruz. Bir yabancı lisanı güya anadili o lisan olan bir öğretmenden alır üzere bizimle konuşan, telaffuzumuzu düzelten yapay zekâ uygulamaları var. Örnekleri çoğaltmak mümkün.”

Yapay zeka algoritmalarını yapanlar insanı da yönetiyor 

Yapay zekâ tabanlı uygulamalar ve dijital asistanların belirli bir algoritmaya nazaran süreç yaptığını hatırlatan Prof. Dr. Erdoğan, şunları anlattı:

“Yani bunlar geliştiricilerinin, yöneticilerinin beğeni, zevk, siyasi görüş ya da ekonomik çıkarlarına nazaran aslında bir karar alıyorlar. Hatta bu yazılımları birçok vakit erkekler yazdığı için dijital erillik kavramı bile kullanılıyor. Dikkat edin robotların yazılımcıları birçok vakit erkek, robotların kendisi dişi karakterler. Sonuçta haber akışlarından, alışveriş tavsiyelerine kadar birçok alanda yapay zekâ bizleri yönlendiriyor.  Bu tahminen bizlerin ilgili olduğumuz bilgilere ve içeriklere daha süratli erişmemizi sağlıyor, lakin tıpkı vakitte ‘filtre baloncuğu’ olarak isimlendirilen bir fenomene de neden oluyor. Burada bizler yapay zekanın sunduğu, yönlendirdiği inançlarla, fikirlerle ilgili hudutlu bir bilgiye ulaşıyoruz ve tüm dünyayı bunlardan ibaret zannedebiliyoruz. Tıpkı vakitte dijital asistanların ve başka yapay zekâ uygulamalarının topladığı büyük ölçüde datanın nasıl kullanıldığını, depolandığını tam olarak bilmiyoruz. Burada çok büyük etik sorunlar var.”

İnsan gibisi reaksiyonlar kullanıcıları cezbediyor

Git gide daha mükemmelleşen yapay zekanın son devirde tanınan olan Sophia üzere insan gibisi reaksiyonlar verdiğini ve kullanıcılarına daha ‘insan’ üzere bir tecrübe sunduğunu kaydeden Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Bu da kullanıcıları cezbediyor.  Ancak bu etkileşimlerin genel hayat tecrübesine olan tesiri karmaşık. Bilhassa yalnızlık hisseden bireyler için yapay zeka, anlık bir rahatlama hissi sunabiliyor. Ama uzun vadede, gerçek insan etkileşimlerinin yerini alıp alamayacağı konusunda kimi soru işaretleri var.” dedi.

Yapay zeka ile duygusal irtibat toplumsal marifetleri zayıflatabilir

Yapay zeka ile etkileşimlerin uzun vadede toplumsal hünerler üzerinde olumsuz bir tesiri olabileceğini göz arkası etmemek gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Erdoğan, şunları kaydetti:

“Eğer bir birey gerçek insan etkileşimlerinden çok yapay zeka ile sohbeti tercih ederse, bu durum toplumsal maharetlerinin zayıflamasına neden olabilir. Gerçek beşerlerle etkileşim, karşılıklı duygusal reaksiyonları manaya ve empati kurma yeteneğini geliştirir. Yapay zeka ile kurulan ‘duygusal’ temas, gerçek bir beşerle kurulan temasın derinliğine ve zenginliğine en azından şimdilik ulaşamıyor.”

İnsan yapay zekâ bağı sinemalara bahis oldu

Prof. Dr. Erdoğan, insan yapay zeka ilgisi ile ilgili en çarpıcı örneğin Spike Jonze’un uzun metrajlı sineması HER’de kurgulandığını lisana getirerek, “Yalnızlık ve yaratıcılık ezası çeken muharrir Theodore’un yalnızca sesten ibaret Samantha isimli bir yapay zekâ ile başlayan sohbeti vakitle aşka dönüşür. Duygusal açıdan çok tatmin edici bir ilgi yaşar, ta ki Samantha’nın 641 sevgilisi daha olduğunu ve 8 bin 341 kişi ile tıpkı anda flörtleştiğini itiraf etmesine kadar. Theodore bir anda değersizlik duygusu yaşar, fakat Samantha’yı da bırakamaz.” diye anlattı.

Modern toplum sanal dostlukları artırdı 

Günümüz toplumunun en kıymetli sıkıntılarından birinin yalnızlık olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Erdoğan, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Modern toplumda kitleler halinde yalnızlık yaşıyoruz. Birçok araştırma yalnızlığın hastalıklara, erken mevte neden olduğunu ortaya koyuyor. Bu nedenle gerçek dünyada toplumsallaşamayan beşerler yakın vakte kadar sanal dünyada arkadaşlar arıyorlardı. Burada da aradığını bulamayan yalnız bireyler artık ise bir adım daha öteye giderek sanal dünyada sanal varlıklarla arkadaş olmaya yöneliyorlar. Fakat sanal varlıklarla sanal dostluklar kısa vadede birtakım sıkıntılara tahlil olsa da uzun vadede toplumsal bir varlık olan insanın dokunmaya, hissetmeye, mimikleri yorumlamaya, bir öbür insan tarafından özel hissedilmeye yani gerçek bir öbür beşere muhtaçlığı var.” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı