Vesvese Ne Zaman Hastalığa Döner? Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Vesvese Herkeste Var, Mesele Kontrolü Kaybetmemek”

Vesveseyi, Obsesif Kompulsif Bozukluğun içinde bir kavram olarak kıymetlendiren Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, vesvesenin herkeste olabileceğini söyledi. Kıymetli olanının onu yönetmek olduğunu vurgulayan Tarhan, vesvesinin hastalığa dönüşmemesi için kıymetli ihtarlarda bulundu.  

Daha çok dini terminolojide kullanılan vesvese konusuna dikkat çeken Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) vesveseyi içine alır. Dini olarak vesvese lakin onun dışında evham, kuruntu, takıntı… Bizde daha çok takıntı sözü yerleşti.” dedi.

Prof. Dr. Nevzat Tarhan, vesvesenin kötücül bir his olarak tanımlandığını lisana getirerek, şöyle devam etti:

“Takıntıda kişinin aklına bir şey takılıyor, atamıyor. Bir dakika düşüneceğine 10 dakika düşünüyor, 15 dakika düşünüyor. Bir şiddetinde üzüleceği şeye 10 şiddetinde üzülüyor. Vesvese olarak denilen bu şey, klinik bir durumdur. Fakat dini literatürde vesvese olarak geçen durum, daha çok şeytanın fısıldamasıdır.”

İnsan ilgilerinde hudut ihlali yapmamak 

Gerçek olanı olmayanla karıştırmaya vesvese dendiğini lisana getiren Prof. Dr. Tarhan, şunları tabir etti:

“Beynimizin çalışma düzeneğinde obsesyon nerede oluyor? Yanlış bir fikir geldiği vakit aklımıza; saçma, yapmamamız gereken, temel kişiliğimize, kıymetlerimize uymayan bir niyet geldiği vakit, bu türlü durumlarda içimizdeki o kötücül hislere hayır demek bir maharettir. Kendimize, davranışlarımıza hudut koymak, diğerlerine ziyan vermemek hünerdir. Öğrenilmesi gerekiyor. Çocuklar bunu bilemiyor. 

Nasıl bir apartmanda oturuyorsunuz, komşularla hudutlar varsa, insan münasebetlerinde de hudutlar var. Hudut ihlali yapmamak gerekiyor insan ilgilerinde. Konutuna girmek üzere, onun gıybetini yapmak, palavra söylemek yahut ona kötülük yapmak üzere. İnsan, içine kötücül hislerin gelmesinden sorumlu değildir ancak bununla ilgili bir aksiyona geçmesinden sorumlu oluyor.”

İçimizden geçen iyicil ve kötücül hislere karar verip ondan sonra harekete geçiyoruz

Duyguların regüle edilmesinin kıymetine vurgu yapan Prof. Dr. Tarhan, şunları tabir etti:

“Obsesyon buradaki zihinsel dengeyi bozuyor. Kimilerinin tiki vardır. Konuşmaları tutuktur. Kekemelik vardır. Ne vakit omuzlarını hareket ettirir, pat diye konuşur. Omuzunu kaldırma ne yapıyor? Beyindeki devreye bir dürtü sokuyor o devreyi tamamlıyor. Niyetlerde bile insan öğrendiği kanıları yaparken, onu bozan bir şey olduğu vakit, çabucak akıl ortaya girecek, yapma diyecek. Tahlil yapacak tahlil sonucunda harekete karar verecek. 

Yani aslında içimizden iyicil ve kötücül hisler geçiyor, kanılar ve hisler birleşiyor. Ön beyefendisine komut veriyor. Ön beyefendisine yap – yapma, uygun – uygun değil, geçerli – geçerli değil, gerçek – gerçek değil, inançlı – inançlı değil diye… Karar verip ondan sonra harekete geçiyoruz. Bu sisteme bozulunca, beyinde obsesyon diyoruz.”

Vesveseyi yönetebilmek neden kıymetli?

Prof. Dr. Tarhan, vesvesenin herkeste var olduğuna işaret ederek, “Maneviyatı en yüksek dediğimiz şahıslarda, evliya, aziz dediğimiz kimselerde bile vesvese vardır. Lakin o, vesveseyi yönetmeyi artık yapabiliyordur, denetimi kaybetmiyordur.” dedi.

İnsanların negatif hislerin tesirine girip vesvesenin tesirinde kalabileceğini de kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Aslında hayat bir okuldur. Bu okulda düzgün şeylerle de karşılaşacağız, makûs şeylerle de karşılayacağız. Fakat asıl gayemizi unutmayacağız. Dünyaya geldiğimizde bir okula gelmişiz üzere olacağız ve hayat bittiği vakit da bu okuldan mezun olup daha âlâ bir hayata geçiş yapacağımızı düşünerek hareket edeceğiz. Bu türlü bir hedefi olan bir kimseye o vesvese geldiği vakit bu hastalık olan vesveselere dönüşmüyor.” diye devam etti.

Karar verme sistemindeki yollar otoban gibi

Vesveseli ve obsesif bireylerin beynine bakıldığında karar sistemlerinde sinyal akışının bozulduğunun görüldüğünü kaydeden Tarhan, “Normalde bir insanın beynindeki yollar bu türlü patika üzereyse bu şahısların tam karar verme sistemindeki yollar otoban üzere oluyor. O kadar geliştiriyor ki… Memnunluk molekülleri, karar verme, serotonin, dopamin üzere, güç üzere, niyet idaresiyle ilgili moleküller az kalıyor, beynin ürettiği yetmiyor.” dedi.

Dikkat odağını değiştirince kişi bir süre sonra sağlıklı düşünmeye başlıyor

Gerekli olmayan bahislerde beynin o bölgedeki yolları genişlettiğini kaydeden Prof. Dr. Tarhan, şöyle dedi:

“Aynı şey bağımlılıkta da oluyor. Unsur kullananlarda da beyinde ödül ceza sisteminde birebir bu türlü genişlemeler oluyor. Bu durumda artık telkin yarar etmiyor. Bu durumda psikiyatrik tedavi gerekiyor. Muhakkak ki biyolojik bozulmayı tedavi etmek gerekiyor. 

Özellikle son 15-20 sene içerisinde nörobilimin katkıları arttı. İnsan beyninin çalışmasıyla ilgili neden sonuç bağlantısı var. Kişi artık terapi alamıyor. Bu kişi yapamıyor ki. Beyni otomatik üretiyor. Çocuğunu kucağına alıyor, pencerenin kenarına gidiyor ‘Ya atarsam’ diyor.

Beynimizde de bir bilgi trafiği var. Kimyasal sinyal akışı biçiminde oluyor. Bu bireyler beyinlerindeki bilgi trafiğiyle bloke ediyorlar bir bölgeyi. Orası bloke oluyor. Şayet dikkat odağını değiştirirsek, bir süre sonra orası bizatihi yavaş yavaş dağılıyor. Yani bu türlü durumlarda kişi bir süre sonra sağlıklı düşünmeye başlıyor.”

Sorumluluk duygusu yüksek bireyler OKB’ye yatkın

Prof. Dr. Nevzat Tarhan, bazı obsesyonların yarar da sağlayabildiğini lisana getirerek, mükemmeliyetçi şahısların gayesine uygun hareket ederse büyük muvaffakiyetler elde edebildiğini kaydetti.

Sorumluluk duygusu yüksek şahısların OKB’ye yatkın olduklarını da belirten Prof. Dr. Tarhan, “El yıkama takıntısı üzere gündelik obsesyonlar şayet başlangıç durumundaysa tahlili çok kolay. Kendi kendine halledebilir.” diye konuştu.

Temizlik takıntısı üzere durumları artık nasihat düzelmeyeceğini, medikal tedavi gerektiğini tabir eden Tarhan, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Yani saatlerce, 8 saat tuvalette oturuyor. Bir buçuk gün banyoda eli havada duruyor, gidiyor yıkıyor bir daha. Elinin üstü yara oluyor hatta meskende banyodan çıkıp elinin üzerine çorap geçirip kapıları açıyor.

Klinik vaka… Bunlar bile düzeliyor. Çoklukla bu bireylere optimum tedavi yapılıyor. Konuttan çıkamayan, her tarafı çamaşır suyuyla yıkayan, çocukları meskene geldiği vakit eksiksiz banyo yaptıran bireylerin düzeldiğini çok gördüm.” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı