Bilkom Cumhuriyet’in İlk Yıllarına Ait Görülmemiş Fotoğrafları Geleceğe Taşıyor

Bilkom, Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yılında, Cumhuriyet erken periyodunun en kıymetli evrak fotoğrafçılarından Ahmet İzzet Bengüboz’un tarihi fotoğraflarının korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması emeliyle, değerli bir projeye imza atıyor. 

Hayata geçirilen ‘Yüz Yıllık Miras: Bengüboz Projesi’ ile 1923-1939 yılları ortasında Cumhuriyet ile gelen toplumsal ve kültürel dönüşümü belgeleyen usta fotoğraf sanatkarının özgün cam negatifleri müdafaa altına alınıyor. 

Bu projeyle, Cumhuriyet’in birinci 10 yılına ait bayram kutlamalarını ve toplumsal dönüşümün kıymetli evraklarını içeren fotoğraf arşivi, dijital ve yenilikçi uygulamalarla geleceğe taşınıyor. 

Türkiye’nin önde gelen teknoloji dağıtım şirketlerinden Bilkom, Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yıldönümünde, hayatının kıymetli bir kısmını 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’nda geçiren, esaret altında İngilizlerden fotoğrafçılık öğrenen, savaş sonrasında ise Cumhuriyet’in birinci yıllarının coşkusunu günümüze taşıyan evrak fotoğrafçısı Ahmet İzzet Bengüboz’un görsel mirasını müdafaa altına almak üzere, kapsamlı bir projeyi hayata geçiriyor. 

‘Yüz Yıllık Miras’ sloganıyla başlayan ‘Ahmet İzzet Bengüboz’un Yapıtlarını Müdafaa Projesi’; Mudurnu Kaymakamlığı, Mudurnu Belediyesi ve Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (VEKAM) iştirakinde, akademisyenler ve profesyonel fotoğrafçıların dayanaklarıyla hayata geçirildi. 

Proje kapsamında Bengüboz’un günümüze ulaşmış 1.003 adet cam negatiften oluşan arşivi muhafaza altına alınıyor ve arşiv içinden yapılan seçkiyle 450 fotoğraf, fiziki ve dijital stant uygulamalarıyla günümüze taşınıyor. 

Dr. Ayşe Ege Yıldırım’ın küratörlüğünü üstlendiği projede sergilenen fotoğraflar, yapay zeka ve yenilikçi metotlar kullanılarak, dijital onarım ve renklendirme sürecine tabi tutuldu. Birebir vakitte NFT altyapısıyla da tescillenen eserler, dijital dünyada da garanti altına alındı. 

Bilkom Genel Müdürü Fikret Ballıkaya, ‘Yüz Yıllık Miras: Bengüboz Projesi’ ile ilgili yaptığı değerlendirmede; “Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yılına tanıklık ettiğimiz bu özel periyotta, ülkemizin en kıymetli kıymetlerinden biri olan Ahmet İzzet Bengüboz’un değerli mirasının korunması ve geleceğe taşınması emeliyle başlattığımız projede, bu özel misyonu üstlenmekten ötürü büyük bir kıvanç ve memnuniyet duyuyoruz. Türkiye’nin Dijital Ömür Koçu olarak, ülkemizin bedellerine teknolojinin yenilikçi imkanlarıyla yine hayat verebilmek, tarihi ve kültürel mirası gelecek kuşaklar ile buluşturabilmek bizleri gururlandıran bir öbür değerli nokta. Bu vesileyle Cumhuriyet’imizin yüzüncü yılını kutluyor ve Ahmet İzzet Bengüboz’un özel mirasını korumak için katkıda bulunan herkese, samimiyetle teşekkür ediyoruz” dedi.  

Projenin bilimsel danışmanlığını üstlenen Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. Filiz Yenişehirlioğlu ise yaptığı açıklamada, “Bengüboz ailesi, sahip oldukları bu değerli koleksiyonu özverili bir davranışla topluma bağışlayarak, yalnızca Mudurnu’nun kültürel tarihine değil Türkiye tarihine de katkıda bulunmuş, bu çeşit koleksiyonların bilimsel çalışmalar ve yeni araştırmalara kaynaklık eden niteliğinin anlaşılması için de örnek bir tavır göstermiştir. Erken Cumhuriyet Dönemi’nin yansımalarının bir Anadolu kasabasında makul bir devirde kesintisiz olarak izlenebilmesine imkan tanıyan ve tarihi bir doküman niteliği taşıyan bu kıymetli koleksiyonun, Cumhuriyet’in yüzüncü yılında yeni teknolojiler kullanılarak gelecek kuşaklara aktarılmasına ve korunmasına, proje paydaşlarıyla birlikte katkıda bulunmaktan memnunluk duyuyoruz.” dedi.

Bilkom, ‘Yüz Yıllık Miras’ projesi ile Ahmet İzzet Bengüboz’un görsel mirasının, dijitalin de gücüyle daha geniş ve farklı kitlelere ulaşmasını amaçlıyor. www.yuzyillikmiras.comadresinde oluşturulan sanal müzede eserler sergilenirken, birebir vakitte Bengüboz’un ilham verici hayat kıssası de paylaşılıyor. 

Bilkom bu projeyle, Bengüboz’un sıra dışı hikayesini ve Cumhuriyet’in birinci günlerine ait dokümanları genç jenerasyonlara aktarmayı amaçlıyor. Şirket, Ekim ve Kasım ayı boyunca; İstanbul, Ankara, İzmir ve Bolu üzere kentlerde gezici stant uygulamalarıyla bu öyküyü farklı kentlere taşıyacak. Proje kapsamında ayrıyeten, profesyonel ve amatör fotoğrafçıları bir ortaya getirecek bir dizi aktiflik düzenlenecek ve Türkiye’nin fotoğraf tutkunları, Bengüboz’un mirasından ilham almaya ve onun ruhunu yansıtan sanat yapıtları ile tanışmaya davet edilecek. 

Türkiye’nin kurtuluş gayretinin ilham kaynağı; asker ve fotoğrafçı: Ahmet İzzet Bengüboz

1969 yılında hayata gözlerini yuman Ahmet İzzet Bengüboz, doğup büyüdüğü Mudurnu’da geçen öğrencilik yıllarında, Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla yedek subay olarak orduya katıldı. Bengüboz, farklı cephelerde devam eden askerlik vazifesi esnasında Sina Cephesinde esir düştükten sonra, İskenderiye’deki bir esir kampında, üç yıla yakın bir mühlet zarfında hem İngilizceyi hem de fotoğrafçılığı öğrendi. Savaşın bitmesiyle Mudurnu’ya dönen Bengüboz, burada Nüfus Müdürlüğü’nde vazife yaparken, bahsi geçen tarihi fotoğraflarla, Mudurnu’nun Cumhuriyet periyodunu de tarihe not düştü.  

Fotoğraflarla ilgili açıklamalar

CUMHURIYET 10. YIL KUTLAMA

Mudurnu ana caddesinde Cumhuriyet’in 10. yıl kutlaması vesilesiyle hazırlanmış süslü tak. Takın üst kısmı, iki sıradan oluşan yazılı tabelalardan, alt kısmı ise dikey çizgili dört adet sütundan oluşuyor. Tabelalardaki yazılar: üst sırada ortada “İnkılabı Seven Yayar”, üst solda “Türküm Ne Memnun Bana”, üst sağda “Türk İnkılabı Eşsizdir”, alt sırada ise dört kesim halinde yazılmış “Selim Sırrı ve Şürekası Kereste Fabrikası”. Takın en üstünde Atatürk portresi içeren bir pankart, iki yanda Türk bayrakları ve iki uçta ay-yıldızlı dairesel plakalar yer alıyor.  

MUDURNU ESİR KAMPI

Ahmet İzzet Bengüboz (ayakta duranlardan sağdan yedinci sırada) İskenderiye – Seydibeşir Esir Kampı’nda, yaklaşık 60 kişilik bir Türk askeri kümesiyle. Art fondaki ahşap bir kulübenin cephesinde Osmanlıca “esaret” yazısı yer alıyor Fotoğraf üzerinde, Osmanlıca “İskenderiye: Seydibeşir Üsera Zabitan Karargahı 366” yazısı yer alıyor.

KARA FATMA SEHER ERDEN 

Üsteğmen Kara Fatma (Seher Erden), Jandarma Karakol Kumandanı Neşet Beyefendi, Kırgözlar ailesinden Ahmet Beyefendi ve Hanımı. Fotoğrafın üzerinde Osmanlıca ‘6.11.340 [06.11.1924]’ yazısı yer alıyor.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı